Πέμπτη 19 Απριλίου 2012

Fair Trade: μια δίκαιη και εναλλακτική μορφή εμπορίου

Στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, το κυρίαρχο μοντέλο που καθορίζει τις εμπορικές σχέσεις είναι αυτό της "ελεύθερης" αγοράς. Σύμφωνα με τη λογική της "ελεύθερης" αγοράς, κυριολεκτικά τα πάντα μπορούν να γίνουν εμπόρευμα, ενώ οι διαδικασίες πώλησης πραγματοποιούνται με άνισους όρους, έτσι ώστε τα κέρδη να πηγαίνουν στους μεσάζοντες και οι παραγωγοί να παίρνουν μόνο ψίχουλα. Έτσι, ο πλούσιος μεσάζοντας γίνεται πλουσιότερος και ο φτωχός παραγωγός φτωχότερος. Και, προφανώς, αυτοί που πλήττονται περισσότερο από αυτή τη λογική είναι οι παραγωγοί στις αναπτυσσόμενες χώρες. 

Σε αντίθεση με αυτό το άνισο και άδικο σύστημα έρχεται το κίνημα του Fair Trade (Δίκαιο Εμπόριο), ένα κίνημα που προωθεί μια εναλλακτική διαδικασία εμπορίου, δεν έχει κερδοσκοπικά χαρακτηριστικά και στοχεύει στη μείωση της φτώχειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το κίνημα λειτουργεί ως εξής: μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και συνεταιρισμοί προμηθεύονται προϊόντα από μικροκαλλιεργητές στις αναπτυσσόμενες χώρες -κυρίως χειροτεχνήματα, καφέ, ζάχαρη, τσάι, κακάο, μέλι, μπανάνες, βαμβάκι- και τα διαθέτουν σε μη κερδοσκοπικά καταστήματα, τα λεγόμενα worldshops, που βρίσκονται κυρίως σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική, αλλά και στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Αξίζει να σημειωθεί ότι, τόσο κατά τη διάρκεια παραγωγής όσο και κατά τη διάρκεια της αγοραπωλησίας, δεν υπάρχει καμία μεσολάβηση από μεσάζοντες. Μ' αυτό τον τρόπο, τα κέρδη περνούν απευθείας στους παραγωγούς και είναι αρκετά για μια βιώσιμη ανάπτυξη.

Πιο αναλυτικά, τα κριτήρια του δίκαιου και εναλλακτικού εμπορίου μπορούν να οριστούν ως εξής: Καταρχάς, σημαντικό ρόλο παίζει η καταβολή μια δίκαιης τιμής. Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του FairTradeHellas, η τιμή διαμορφώνεται μέσα από διάλογο και διαπραγματεύσεις, ενώ καλύπτει "όχι μόνο το κόστος παραγωγής, αλλά επιτρέπει και μια παραγωγή που εξασφαλίζει τις βασικές αρχές του κινήματος". Επιπλέον, σημαντικοί παράγοντες θεωρούνται και η διαφάνεια, η υπευθυνότητα, οι ισότιμες εμπορικές σχέσεις και η δημοκρατία. Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, η ισότητα των φύλων, καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος.

Το κίνημα Fair Trade ξεκίνησε επίσημα στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του '60, μια δεκαετία πολιτικών ζυμώσεων και έντονου κοινωνικού αναβρασμού. Το Fair Trade θεωρήθηκε τότε ως μια πολιτική πράξη, μια αντιπαράθεση με τις πρακτικές του νεο-ιμπεριαλισμού, γι' αυτό και υιοθετήθηκε αμέσως από ριζοσπαστικές φοιτητικές οργανώσεις που στοχοποιούσαν τις πολυεθνικές. Το σλόγκαν τους ήταν "Trade, Not Aid" (Εμπόριο, Όχι Βοήθεια), και έδειχνε ξεκάθαρα ότι επρόκειτο για μια εναλλακτική και αλληλέγγυα μορφή οργάνωσης της κοινωνίας, κι όχι για μια φιλανθρωπιστική προσθήκη στο υπάρχον μοντέλο. Το 1965 το βρετανικό κατάστημα Oxfam έκανε την πρώτη κίνηση, πουλώντας χειροτεχνήματα από αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ το 1969 άνοιξε το πρώτο worldshop στην Ολλανδία και είχε τέτοια επιτυχία, που σύντομα ακολούθησαν κι άλλα τέτοια μαγαζιά στην κεντρική κυρίως Ευρώπη. 

Κατά τη δεκαετία του '80, υπήρξε μια μικρή μείωση του ενδιαφέροντος απέναντι στο κίνημα, καθώς τα προϊόντα προς διάθεση άρχισαν να θεωρούνται "τετριμμένα" και "παλιομοδίτικα". Σ΄ αυτό έπαιξε ρόλο και η απουσία πιστοποίησης των προϊόντων και των worldshops ότι πράγματι ανήκαν στο Fair Trade. Η λύση βρέθηκε με την εδραίωση της πρώτης πιστοποίησης το 1988. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν εδραιωθεί κι άλλες πιστοποιησεις, από τις οποίες οι σπουδαιότερες είναι το WFTO Fair Trade Organization Mark και το International Fair Trade Certification Mark. Είναι προφανές ότι οι πιστοποιήσεις έχουν παίξει σημαντικό ρόλο για να καταχωρηθεί το Fair Trade ως μια δίκαιη πρακτική στις συνειδήσεις των πολιτών. 

Bλέπουμε, λοιπόν, ότι υπάρχει μια εναλλακτική λύση, στο συμβατικό καπιταλιστικό μοντέλο εμπορικών σχέσεων, που στόχο έχει μόνο την εκμετάλλευση των μικροπαραγωγών και την αύξηση του κέρδους των πολυεθνικών. Υπάρχουν περιθώρια για ένα δίκαιο εμπόριο, όπου γνώμονας δεν είναι το κέρδος, αλλά η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος και η βιώσιμη και ουσιαστική ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών.

 

2 σχόλια:

  1. Για περισσότερες πληροφορίες:

    www.fairtrade.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το Fair Trade είναι η μόνη αξιοπρεπής ελπίδα επιβίωσης για πολλούς μικρο-παραγωγούς στον κόσμο. Είναι και ελπίδα επιβίωσης για τον ίδιο τον πλανήτη μας, διότι......οι περισσότεροι από αυτούς τους παραγωγούς βασίζονται σε παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής και έτσι εμμέσως στηρίζουν την βιοποικιλότητα. Βλέπουμε έτσι, ότι τα διάφορα περιβαλλοντικά ζητήματα εκτός από την οικονομική τους διάσταση, αλληλοσυνδέονται.
    Guardian of the flame

    ΑπάντησηΔιαγραφή