Ρεπορτάζ: Διήμερο δράσεων ενάντια στα χρυσωρυχεία

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε στη Θεσσαλονίκη το διήμερο δράσεων ενάντια στα μεταλλεία χρυσού, το οποίο διοργάνωσε το Ανοικτό Συντονιστικό. Κατά τη διάρκεια του διημέρου, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη εκδήλωση-συζήτηση στην πλατεία Αριστοτέλους και πορεία διαμαρτυρίας την Παρασκευή. 

Πιο αναλυτικά, την εκδήλωση παρακολούθησε με πολύ ενδιαφέρον κόσμος από όλες τις ηλικίες, ενώ και οι περαστικοί σταματούσαν και ζητούσαν να ενημερωθούν σχετικά με το ζήτημα. Και δε μας προκαλεί εντύπωση, καθώς πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά τους πάντες. Παρόλο που έχει αποσιωπηθεί εν γένει από τα καθεστωτικά ΜΜΕ, συσπειρώνει γύρω του τους νέους, που έχουν μια άλλη αντίληψη για τη διαχείρηση και τη διανομή του φυσικού πλούτου, τους μεσήλικες, που θέλουν ποιότητα ζωής, που θέλουν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν σ' ένα υγιές περιβάλλον, καθώς και τους ηλικιωμένους που σέβονται και πονάνε τη γη που τους γέννησε και τους έθρεψε τόσα χρόνια. Επιπλέον, γύρω από την πλατεία ήταν αναρτημενες φωτογραφίες απ' την περιοχή, το εικονογραφημένο "χρονολόγιο του αγώνα", καθώς και  εικόνες από άλλα μέρη του κόσμου, που έχουν καταστραφεί ολοσχερώς απ' την εξόρυξη χρυσού (όπως η Αντίγουα στη Γουατεμάλα, η Μπάγια Μάρε στη Ρουμανία κ.α.) και δημιουργούσαν μια πολύ ολοκληρωμένη αντίληψη της σοβαρότητας της κατάστασης. 

"Η μόλυνση δεν επιλέγει προορισμό, ούτε έχει σύνορα" 

"Ο ρόλος μας είναι να σπάσουμε το φράγμα σιωπής, που έχει δημιουργηθεί από την κυριαρχία κι απ' τα ΜΜΕ και καλύπτει τις εγκληματικές προθέσεις της ELDORADO και της Ελληνικός Χρυσός". 

Μ' αυτή τη φράση ξεκίνησε η εισήγηση, θέλοντας να δείξει ότι τα χρυσωρυχεία είναι ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους, που μας επηρεάζει όλους.Οι ομιλητές προέρχονταν από την Επιτροπή Αγώνα Μεγάλης Παναγιάς, την Επιτροπή Αγώνα Σταγείρων-Ακάνθου (Ιερισσός) και από το Μέτωπο Αγώνα Ενάντια στα Μεταλλεία (Κρούσσια, όρος Πάικο, Κιλκίς). Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έγινε εκτενής αναφορά στα περιβαλλοντικά προβλήματα που θα προκύψουν, στην τρομοκρατία που ασκείται απ' την ELDORADO-Ελληνικός Χρυσός, με αποκορύφωμα τα γεγονότα του τελευταίου διμήνου. Έγινε, επίσης, λόγος για χρυσωρυχεία σε άλλες γωνιές του πλανήτη, όπως η Γουατεμάλα, η Παπούα-Νέα Γουινέα και η Ρουμανία, και στις φοβερές επιπτώσεις που είχαν στις ζωές των κατοίκων.

Ο εκπρόσωπος από τη βόρεια Χαλκιδική δεν παρέλειψε να θίξει και τις κοινωνικές επιπτώσεις των χρυσωρυχείων, σχολιάζοντας τις πρακτικές της εταιρείας να πλησιάζει ανέργους, να τους τάζει λαγούς με πετραχήλια και να τους παίρνει με το μέρος της κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί. "Η εταιρεία έσπειρε το δηλητήριο μέσα στην κοινωνία", αναφέρει. "Άνθρωποι που μέχρι χθες κάθονταν στο ίδιο τραπέζι και μιλούσαν για τις καθημερινές τους ανησυχίες, τώρα βρίσκονται απέναντι". 

Τέλος, όπως ήταν αναμενόμενο, η κουβέντα πήρε και πολιτικές διαστάσεις. Όπως αναφέρει ο εκπρόσωπος της βόρειας Χαλκιδικής, "την ιστορία αυτή την έφερε μια συγκεκριμένη πολιτική, μια πολιτική που ποτέ δε σκέφτηκε την ουσιαστική ανάπτυξη. [...] Πώς την εννοείτε την ανάπτυξη που μας λέτε; Πεντακόσιοι άνθρωποι να έχουν δουλειά και οι υπόλοιποι να πεθαίνουμε;". 

"Με πρόσχημα τα Μνημόνια βρίσκουν ευκαιρία για να λεηλατήσουν", υποστηρίζει ο ομιλητής από το Κιλκίς. "Ό,τι έχει μείνει, ό,τι είναι δημόσιος χώρος κινδυνεύει να βρεθεί στα χέρια των λίγων". 

Μετά την ομιλία, ακολούθησε κύκλος τοποθετήσεων κι εκεί ακούστηκαν πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις. 

"Θέλουμε τα δάση, θέλουμε νερό, και όχι ένα τάφο φτιαγμένο από χρυσό"

Το σύνθημα αυτό κυριαρχούσε στη χθεσινή πορεία διαμαρτυρίας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, μια πορεία με παλμό και μαζικότητα. Εκτός απ' το κεντρικό πανό, υπήρχαν και πανό πολιτών απ' το Κιλκίς και τη Χαλκιδική, που έδωσαν δυναμικό παρόν στην πορεία. 

Κατά την προσυγκέντρωση, μοιράστηκε ενημερωτικό υλικό στους περαστικούς και πολύς κόσμος σταματούσε για να συζητήσει και να μάθει περισσότερα για το ζήτημα. Η ξαφνική βροχή δεν αποθάρρυνε τους διαδηλωτές, η πορεία ξεκίνησε κανονικά από την Καμάρα και ολοκληρώθηκε εκεί. 

Το αγωνιστικό ραντεβού ανανεώνεται για την Πρωτομαγιά στον Κάκαβο.

Χαλκιδική: Αθώοι και Φταίχτες

Πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 23 Απρίλη το δικαστήριο για την υπόθεση των έντεκα μπράβων της ELDORADO-Ελληνικός Χρυσός, που είχαν καταλάβει παράνομα την περιοχή του Κακάβου στη Χαλκιδική.

Οι σεκιουριτάδες κατηγορούνταν αυτοδικία, αντιποίηση αρχής, διατάραξη κυκλοφορίας, παράνομη βία, παράνομη κατάληψη και αυθαίρετη κατασκευή, επρόκειτο να δικαστούν στον Πολύγυρο το Σάββατο 21 Απρίλη, αλλά ζήτησαν και πήραν αναβολή για τη Δευτέρα. Το δικαστήριο διήρκεσε έξι ώρες και τελικά ανακύρηξε αθώους (!) τους έντεκα κουκουλοφόρους μπράβους, ως "αναίτιους για βεβαιωθείσες έκνομες πράξεις". Ωστόσο, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά των εκπροσώπων της εν λόγω εταιρείας, καθώς το δικαστήριο τους έκρινε υπεύθυνους για όλες τις εγκληματικές πράξεις που συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στη Χαλκιδική. Έτσι, τα "χρυσά παιδιά" θα καθίσουν στο εδώλιο και θα λογοδοτήσουν για τις αυθαίρετες πράξεις τους.

Να σημειωθεί, επίσης, ότι στο δικαστήριο της Δευτέρας εκδικάστηκε και η υπόθεση ενός ιερέα, στον οποίο ασκήθηκε μήνυση από την εν λόγω εταιρεία. Ο ιερέας, ο οποίος διώχθηκε επειδή ήταν αυτός που κάλεσε τον εισαγγελέα την Παρασκευή, τελικά αθωώθηκε.

Με βάση τις εξελίξεις, τίθενται δύο ζητήματα. Από τη μια, ναι μεν υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ ηθικού και φυσικού αυτουργού, ωστόσο δεν πιστεύω ότι οι τελευταίοι είναι απαλλαγμένοι από τις ευθύνες, επειδή απλώς "εκτελούσαν εντολές". Όπως και να ΄χει, εκτελούσαν διαταγές για πράξεις που δεν είχαν νομιμοποίηση, που ήταν εντελώς αυθαίρετες και που δεν έβρισκαν σύμφωνους τους κατοίκους της περιοχής. Από την άλλη, θα είναι πολύ θετικό, αν τελικά οι εκπρόσωποι της εταιρείας παραπεμφθούν στα δικαστήρια. Γνωρίζοντας, όμως, τη στάση της πολιτείας πάνω στο ζήτημα και τη στήριξη που έχουν απ' αυτούς (θυμίζω ότι τωρινή κυβέρνηση έχει εντάξει τα χρυσωρυχεία σε διαδικασία fast track) και από την αστυνομία, δεν μπορώ να σκέφτομαι πολύ αισιόδοξα για το αποτέλεσμα.  

Βέβαια, οι αγώνες στη Χαλκιδική συνεχίζονται με την ίδια θέρμη και θα συνεχίζονται μέχρι οι πολίτες να δικαιωθούν και η εταιρεία να τα μαζέψει και να φύγει.

Ενημέρωση για εκδηλώσεις ενάντια στα χρυσωρυχεία

Διήμερο δράσεων σχετικά με τα χρυσωρυχεία. Συγκεκριμένα:

• Την Πέμπτη, 26 Απρίλη θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση-συζήτησα με ομιλητές από την περιοχή της Μεγάλης Παναγιάς, την Ιερισσό και το Κιλκίς. Η εκδήλωση θα γίνει στις 19:00, χαμηλά στην Αριστοτέλους (Αριστοτέλους με Μητροπόλεως).
• Την Παρασκευή, 27 Απρίλη θα πραγματοποιηθεί πορεία ενάντια στα χρυσωρυχεία. Προσυγκέντρωση στις 18:00 στην Καμάρα. 

Όλες και όλοι εκεί! Να δηλώσουμε την αντίθεσή μας στις πρακτικές που υποβαθμίζουν τη ζωή! 

Εξελίξεις στις Σκουριές-στα δικαστήρια οι μπράβοι της εταιρείας

Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στις Σκουριές Χαλκιδικής τις τελευταίες τρεις μέρες, καθώς ο αγώνας των κατοίκων ενάντια στα χρυσωρυχεία έρχεται αντιμέτωπος με την τρομοκρατία της υπεύθυνης εταιρείας. 

Συγκεκριμένα, το απόγευμα της Παρασκευής 20 Απρίλη μια ομάδα κατοίκων από τη Μεγάλη Παναγιά ανέβηκαν μαζί με δικηγόρο στον Κάκαβο, την περιοχή που βρίσκεται υπό παράνομη κατάληψη από την ELDORADO-Ελληνικός Χρυσός ήδη εδώ κι ένα μήνα. Φτάνοντας στην περιοχή, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους κουκουλοφόρους μπράβους της εταιρείας, οι οποίοι παρεμπόδισαν την είσοδό τους με την πρόφαση ότι "βρίσκονταν σε ιδιωτική περιοχή" (!). Οι κάτοικοι απαίτησαν να μάθουν αν οι δώδεκα σεκιουριτάδες είχαν πράγματι άδεια και από ποια αρχή και, εφόσον δεν πήραν καμιά απάντηση, κάλεσαν αμέσως τον Εισαγγελέα Χαλκιδικής και την αστυνομία. Οι κουκουλοφόροι μπράβοι συνελήφθησαν, οδηγήθηκαν στο αυτόφωρο, προφυλακίστηκαν και επρόκειτο να δικαστούν το Σάββατο, 21 Απρίλη.

Πράγματι, στις 12:00 το μεσημέρι οδηγήθηκαν στα δικαστήρια, όπου τους απαγγέλθηκαν βαρύτατες κατηγορίες: αυτοδικία, αντιποίηση αρχής, διατάραξη κυκλοφορίας, παράνομη βία, παράνομη κατάληψη, αυθαίρετη κατασκευή. Ωστόσο, οι κατηγορούμενοι ζήτησαν αναβολή για τη Δευτέρα, το αίτημά τους έγινε δεκτό και αφέθηκαν ελεύθεροι.

Τα γραφεία τύπου της εταιρείας δικαιολόγησαν με ευφάνταστο τρόπο την απουσία άδειας, δηλώνοντας ότι "δυστυχώς οι εργαζόμενοι δεν κρατούσαν πάνω τους τις άδειες" (!). Προφανώς και οι κάτοικοι της περιοχής δεν πρόκειται να πιστέψουν τέτοιου είδους δικαιολογίες. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στο μπλογκ τους, τη Δευτέρα η εταιρεία και οι σεκιουριτάδες της "θα πρέπει να αποδείξουν ότι υπήρχε άδεια (από ποιον άραγε) για τις κουκούλες, για τα μπλόκα στο δασικό δρόμο και για το θράσος τους να ζητάνε τα στοιχεία των διερχόμενων πολιτών και να εμποδίζουν τη διέλευσή τους".

Όπως καταλαβαίνετε, βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή του αγώνα ενάντια στα χρυσωρυχεία. Ωστόσο, οι κάτοικοι της περιοχής εμφανίζονται αισιόδοξοι και καλούν τον κόσμο την Πρωτομαγιά να κατεβεί στις Σκουριές, σε μια ένδειξη αλληλεγγύης στον αγώνα για τη ζωή.

Fair Trade: μια δίκαιη και εναλλακτική μορφή εμπορίου

Στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, το κυρίαρχο μοντέλο που καθορίζει τις εμπορικές σχέσεις είναι αυτό της "ελεύθερης" αγοράς. Σύμφωνα με τη λογική της "ελεύθερης" αγοράς, κυριολεκτικά τα πάντα μπορούν να γίνουν εμπόρευμα, ενώ οι διαδικασίες πώλησης πραγματοποιούνται με άνισους όρους, έτσι ώστε τα κέρδη να πηγαίνουν στους μεσάζοντες και οι παραγωγοί να παίρνουν μόνο ψίχουλα. Έτσι, ο πλούσιος μεσάζοντας γίνεται πλουσιότερος και ο φτωχός παραγωγός φτωχότερος. Και, προφανώς, αυτοί που πλήττονται περισσότερο από αυτή τη λογική είναι οι παραγωγοί στις αναπτυσσόμενες χώρες. 

Σε αντίθεση με αυτό το άνισο και άδικο σύστημα έρχεται το κίνημα του Fair Trade (Δίκαιο Εμπόριο), ένα κίνημα που προωθεί μια εναλλακτική διαδικασία εμπορίου, δεν έχει κερδοσκοπικά χαρακτηριστικά και στοχεύει στη μείωση της φτώχειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το κίνημα λειτουργεί ως εξής: μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και συνεταιρισμοί προμηθεύονται προϊόντα από μικροκαλλιεργητές στις αναπτυσσόμενες χώρες -κυρίως χειροτεχνήματα, καφέ, ζάχαρη, τσάι, κακάο, μέλι, μπανάνες, βαμβάκι- και τα διαθέτουν σε μη κερδοσκοπικά καταστήματα, τα λεγόμενα worldshops, που βρίσκονται κυρίως σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική, αλλά και στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Αξίζει να σημειωθεί ότι, τόσο κατά τη διάρκεια παραγωγής όσο και κατά τη διάρκεια της αγοραπωλησίας, δεν υπάρχει καμία μεσολάβηση από μεσάζοντες. Μ' αυτό τον τρόπο, τα κέρδη περνούν απευθείας στους παραγωγούς και είναι αρκετά για μια βιώσιμη ανάπτυξη.

Πιο αναλυτικά, τα κριτήρια του δίκαιου και εναλλακτικού εμπορίου μπορούν να οριστούν ως εξής: Καταρχάς, σημαντικό ρόλο παίζει η καταβολή μια δίκαιης τιμής. Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του FairTradeHellas, η τιμή διαμορφώνεται μέσα από διάλογο και διαπραγματεύσεις, ενώ καλύπτει "όχι μόνο το κόστος παραγωγής, αλλά επιτρέπει και μια παραγωγή που εξασφαλίζει τις βασικές αρχές του κινήματος". Επιπλέον, σημαντικοί παράγοντες θεωρούνται και η διαφάνεια, η υπευθυνότητα, οι ισότιμες εμπορικές σχέσεις και η δημοκρατία. Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, η ισότητα των φύλων, καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος.

Το κίνημα Fair Trade ξεκίνησε επίσημα στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του '60, μια δεκαετία πολιτικών ζυμώσεων και έντονου κοινωνικού αναβρασμού. Το Fair Trade θεωρήθηκε τότε ως μια πολιτική πράξη, μια αντιπαράθεση με τις πρακτικές του νεο-ιμπεριαλισμού, γι' αυτό και υιοθετήθηκε αμέσως από ριζοσπαστικές φοιτητικές οργανώσεις που στοχοποιούσαν τις πολυεθνικές. Το σλόγκαν τους ήταν "Trade, Not Aid" (Εμπόριο, Όχι Βοήθεια), και έδειχνε ξεκάθαρα ότι επρόκειτο για μια εναλλακτική και αλληλέγγυα μορφή οργάνωσης της κοινωνίας, κι όχι για μια φιλανθρωπιστική προσθήκη στο υπάρχον μοντέλο. Το 1965 το βρετανικό κατάστημα Oxfam έκανε την πρώτη κίνηση, πουλώντας χειροτεχνήματα από αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ το 1969 άνοιξε το πρώτο worldshop στην Ολλανδία και είχε τέτοια επιτυχία, που σύντομα ακολούθησαν κι άλλα τέτοια μαγαζιά στην κεντρική κυρίως Ευρώπη. 

Κατά τη δεκαετία του '80, υπήρξε μια μικρή μείωση του ενδιαφέροντος απέναντι στο κίνημα, καθώς τα προϊόντα προς διάθεση άρχισαν να θεωρούνται "τετριμμένα" και "παλιομοδίτικα". Σ΄ αυτό έπαιξε ρόλο και η απουσία πιστοποίησης των προϊόντων και των worldshops ότι πράγματι ανήκαν στο Fair Trade. Η λύση βρέθηκε με την εδραίωση της πρώτης πιστοποίησης το 1988. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν εδραιωθεί κι άλλες πιστοποιησεις, από τις οποίες οι σπουδαιότερες είναι το WFTO Fair Trade Organization Mark και το International Fair Trade Certification Mark. Είναι προφανές ότι οι πιστοποιήσεις έχουν παίξει σημαντικό ρόλο για να καταχωρηθεί το Fair Trade ως μια δίκαιη πρακτική στις συνειδήσεις των πολιτών. 

Bλέπουμε, λοιπόν, ότι υπάρχει μια εναλλακτική λύση, στο συμβατικό καπιταλιστικό μοντέλο εμπορικών σχέσεων, που στόχο έχει μόνο την εκμετάλλευση των μικροπαραγωγών και την αύξηση του κέρδους των πολυεθνικών. Υπάρχουν περιθώρια για ένα δίκαιο εμπόριο, όπου γνώμονας δεν είναι το κέρδος, αλλά η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος και η βιώσιμη και ουσιαστική ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών.

 

Το ήξερες αυτό;

Ως συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης, παραθέτω μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα:

• Σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία δύο χρόνια, η οργανική καλλιέργεια κερδίζει συνεχώς έδαφος (κυριολεκτικά!). Το 2010 πιστοποιήθηκαν ως οργανικά 37 εκατομμύρια εκτάρια γης σε Ευρώπη και ΗΠΑ. 
• Η Αυστραλία και η Αργεντινή κατέχουν τα πρωτεία για τις μεγαλύτερες εκτάσεις γης που αξιοποιούνται με οργανικό τρόπο, με 12 εκατομμύρια εκτάρια στην πρώτη και 4,2 εκατομμύρια εκτάρια στη δεύτερη. Ακολουθούν  η Φινλανδία και η Βραζιλία. 
• Όσον αφορά τις χώρες-παραγωγούς οργανικών προϊόντων, στην πρώτη γραμμή βρίσκονται η Ινδία, η Ουγκάντα, το Μεξικό και η Αιθιοπία. Το γεγονός αυτό μας προκαλεί ενδιαφέρον, ειδικά αν αναλογιστούμε την οικονομική κατάσταση των χωρών αυτών, καθώς και τα διάφορα πολιτικο-κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν (υποσιτισμός, αναλφαβητισμός, επιδημίες)... .
• Η μεγαλύτερη ανά άτομο κατανάλωση οργανικών προϊόντων πραγματοποιείται στην κεντρική και τη βόρεια Ευρώπη, και ιδιαίτερα σε Γερμανία και  Γαλλία. Ακολουθούν η Ελβετία, η Δανία, το Λουξεμβούργο και η Αυστρία. 
• Η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων έχει αυξηθεί πολύ και στις ΗΠΑ. Ωστόσο, τόσο σε Ευρώπη όσο και σε ΗΠΑ, η κατανάλωση σε αναλογία με την έκταση εξακολουθεί να είναι σχετικά μικρή. Οι καταναλωτές στα σούπερ μάρκετ εξακολουθούν να δείχνουν προτίμηση στα προϊόντα συμβατικής γεωργίας. 
• Τα Ηνωμένα 'Εθνη επιδιώκουν να προωθούν τη βιολογική καλλιεργεια, καθώς υποστηρίζουν ότι μια περαιτέρω ανάπτυξη αυτών των μεθόδων γεωργίας θα είχε ως αποτέλεσμα "την ενδυνάμωση των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών δομών των αγροτικών περιοχών στη μάχη ενάντια στη φτώχεια". 
  
  
  (πηγή πληροφοριών: IFOAM)
  
  
  
  

Συζήτηση με μια καλλιεργήτρια βιολογικών

Τα συναντάμε σε πάγκους στις λαϊκές αγορές, σε ράφια στα μεγάλα σούπερ μάρκετ ή σε εξειδικευμένα καταστήματα, ενώ κάποιοι από εμάς τα αναζητούν ακόμα και σε φούρνους ή εστιατόρια, κατά το ευρωπαϊκό πρότυπο. Ο λόγος για τα βιολογικά προϊόντα, για τα οποία έχει παρατηρηθεί τον τελευταίο καιρό ένα αυξημένο ενδιαφέρον. 

Τα βιολογικά προϊόντα είναι το αποτέλεσμα της καλλιέργειας της γης χωρίς χημικά λιπάσματα. παρασιτοκτόνα και τοξικά φυτοφάρμακα. Ο καλλιεργητής ή η καλλιεργήτρια χρησιμοποιεί φυσικές μεθόδους για να καταπολεμήσει τις διάφορες ασθένειες των φυτών, ενώ η λίπανση του εδάφους γίνεται με οργανικά εφόδια. Ουσιαστικά, η βιολογική καλλιέργεια βασίζεται στις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι "παλιοί", οι παραδοσιακοί αγρότες. Με άλλα λόγια, είναι για τα δεδομένα της εποχής μια πολύ πρωτοποριακή και ταυτόχρονα πολύ παραδοσιακή μορφή καλλιέργειας.

Οι πρώτες βιολογικές καλλιέργειες εμφανίστηκαν κατά τη δεκαετία του '80, ενώ στην Ελλάδα ξεκίνησαν κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του '90. Βιολογικά προϊόντα μπορούσε κανείς να βρει το 1993 μόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ μετά το 1995 και σε άλλες πόλεις. Στη Θράκη, η πρώτη που έφερε τη βιολογική καλλιέργεια ήταν η  Ζωή Σκαρλάτου. Τη συναντήσαμε στη λαϊκή αγορά της Αλεξανδρούπολης και συζητήσαμε σχετικά με την πορεία της, τις βιολογικές καλλιέργειες και τη στάση του κόσμου. 

Σε ένα ταξίδι της στη Γερμανία το 1995, η Ζωή είδε ερασιτέχνες καλλιεργητές που δεν είχαν πρόσβαση σε λιπάσματα και φάρμακα να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με φυσικές μεθόδους τις διάφορες ασθένειες των σπαρτών. Αυτή η πρακτική της έκανε εντύπωση.  «Με ενδιέφερε να ασχοληθώ με τη γεωργία, όχι όμως με τη συμβατική γεωργία, γιατί είχα πολύ άσχημες μνήμες από τη χρήση φυτοφαρμάκων στο χωριό μου», λέει. «Οπότε, ψάχνοντας κατέληξα στο ότι ήθελα να ασχοληθώ με τη βιολογική γεωργία, στην αρχή μόνο με λουλούδια, έπειτα με κηπευτικά και τώρα πια και με λαχανικά». Έτσι έκανε την εμφάνισή της η βιολογική καλλιέργεια στη Θράκη. 

Στην αρχή, δεν υπήρχε καλή ανταπόκριση από τον κόσμο. Η Ζωή θεωρήθηκε περιθωριακή και οι μέθοδοί της γραφικές, καθώς κυριαρχούσε η νοοτροπία ότι "καλλιέργεια χωρίς φαρμακα δεν είναι καλλιέργεια". Επιπλέον, ήρθε πολλές φορές αντιμέτωπη με τη δυσπιστία και την προκαταληψη, ακόμη κι όταν τους αποδείκνυε έμπρακτα ότι οι μέθοδοί της ήταν πραγματικά καθαρές και μη τοξικές. Σήμερα, σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, θεωρεί ότι η στάση του κόσμου έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό, όχι όμως εντελώς. Μάλιστα, δεν εμπιστεύεται και πολύ τις έρευνες που ισχυρίζονται ότι η πλειοψηφία των καταναλωτών προτιμά βιολογικά προϊόντα.  «Αν ήταν έτσι, στην αγορά θα υπήρχαν μόνο βιολογικά!», λέει γελώντας. Και δεν έχει άδικο. Οι έρευνες αφορούν περισσότερο την αγορά εισαγόμενων, και όχι εγχώριων βιολογικών προϊόντων που πωλούνται σε σούπερ μάρκετ και εξειδικευμένα καταστήματα.

Ρωτάω τη Ζωή αν θεωρεί ότι η προτίμηση στα εισαγόμενα δείχνει ότι τα βιολογικά δεν έχουν γίνει βίωμα και συνείδηση, αλλά μόδα και μια μορφή lifestyle. Κουνάει το κεφάλι χαμογελώντας. «Μα αν σκεφτείς πόσο πολύ ταλαιπωρούνται αυτά τα προϊόντα για να φτάσουν εδώ, πόσες ώρες ταξιδεύουν και τι καύσιμα καίγονται, καταλαβαίνεις ότι εντελώς το νόημά του», λέει χαρακτηριστικά. «Γιατί η βιολογική καλλιέργεια και τα προϊόντα της συνδέονται άμεσα με την οικολογία, έτσι;». Πέρα απ' αυτό, η προτίμηση στα εισαγόμενα βιολογικά, ακόμη και τώρα, που λόγω της κρίσης κάνουμε "στροφή στα ελληνικά προϊόντα", έχει να κάνει με τη συνολικότερη δυσπιστία προς τους Έλληνες παραγωγούς. Δηλαδή, οι καταναλωτές τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο τις ξένες πιστοποιήσεις. 

Όπως και να 'χει, τα βιολογικά προϊόντα ήρθαν για να μείνουν. Εκτός του ότι είναι πιο υγιή και καλύτερα για την υγεία, έχουν καλύτερη γεύση και μικρή έως καμία διαφορά στην τιμή σε σύγκριση με τα προϊόντα συμβατικής γεωργίας. Ίσως όλοι μας θα 'πρεπε ν' αρχίσουμε να τα προτιμάμε.

 

Σχετικά με τις πετρελαιοκηλίδες.

Διαβάζοντας ένα κείμενο σχετικά με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, συνειδητοποίησα πόσο καθοριστικό ρόλο έχει παίξει το πετρέλαιο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Πόσοι πόλεμοι έχουν γίνει εξαιτίας του, πόσα παρασκηνιακά "πάρε-δώσε", πόσες ανισότητες δημιουργήθηκαν προς όφελος των κυβερνήσεων και εις βάρος των λαών. Και επιπλέον, πόσο σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις -αιθαλομίχλη στις πόλεις, υπερθέρμανση του πλανήτη- και μεγάλες οικολογικές καταστροφές -ατυχήματα κατά τη μεταφορά του πετρελαίου ή εκρήξεις στις εξέδρες αντλήσεως που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πετρελαιοκηλίδων. Επειδή ακριβώς το μπλογκ ασχολείται με περιβαλλοντικά ζητήματα, θα επικεντρώσουμε στο τελευταίο, δηλαδή στις πετρελαιοκηλίδες. 

Πριν από δύο περίπου χρόνια, στις 20 Απρίλη 2010, μια τεράστια έκρηξη σε εξέδρα αντλήσεως πετρελαίου της BP 40 μίλια νοτιοανατολικά της Λουιζιάνα είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία της μεγαλύτερης πετρελαιοκηλίδας στην ιστορία των ΗΠΑ. Η ποσότητα πετρελαίου που διέρευσε στον Κόλπο του Μεξικού ανέρχεται σε 4.900.000 βαρέλια (!), ενώ πέντε μήνες μετά το ατύχημα είχαν συλλεχθεί μόνο 800.000, παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις τις εταιρίας ότι έχει την κατάσταση υπό έλεγχο. Ίσως το πιο θλιβερό απ' όλα είναι οι εικόνες των "θυμάτων".  Όλοι θυμόμαστε τις ανατριχιαστικές εικόνες των πουλιών, που είχαν κυριολεκτικά κολλήσει στο πετρέλαιο, και των νεκρών δελφινιών που ξέβραζε το κύμα στις ακτές. Συγκεκριμένα, μέχρι το Νοέμβρη του 2010 είχαν επίσημα καταγραφεί 6.000 νεκρά πουλιά, σχεδόν 700 νεκρές θαλάσσιες χελώνες και περίπου 101 κητώδη (!) . Ωστόσο, ο αριθμός πρέπει να ήταν πολύ μεγαλύτερος, καθώς πολλά ζώα παγιδεύτηκαν στο πετρέλαιο και βούλιαξαν στο βυθό. Επιπλέον, σε ακτίνα ακόμα και 140 μίλια μακριά απ' την εξέδρα είχε κατακαθίσει στο βυθό πετρέλαιο, ενώ μέχρι και 300 μίλια μακριά απ΄την εξέδρα παρουσιάστηκε μεγάλη έλλειψη οξυγόνου στο νερό. Τέλος, βρέθηκαν πληθυσμοί νεκρών κοραλλιών που είχαν μολυνθεί απ' το πετρέλαιο ή από χημικά διασκορπιστικά, ή είχαν πεθάνει λόγω της έλλειψης οξυγόνου. 

Το πιο εξοργιστικό είναι ότι απ' την πρώτη στιγμή, τόσο η αμερικανική  κυβέρνηση όσο και η υπεύθυνη εταιρεία, η BP, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να παραπληροφορήσουν την κοινή γνώμη ως προς την έκταση της καταστροφής και να υποβαθμίσουν το ατύχημα. 

Θα πρέπει να επισημάνουμε και κάτι ακόμα. Μελέτη του Imperial College του Λονδίνου αποδεικνύει ότι οι πετρελαιοκηλίδες έχουν και μακροπρόθεσμες συνέπειες στη διατροφική αλυσίδα του οικοσυστήματος της περιοχής. Συγκεκριμένα, αυξάνουν τη συγκέντρωση αρσενικού στους ωκεανούς, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τις γενετικές παραμορφώσεις ή και να προκαλέσει θάνατο σε ζώα και πουλιά που τρέφονται με θαλάσσια είδη.  

Αναφερθήκαμε στην πετρεαλαιοκηλίδα του Κόλπου του Μεξικού, επειδή είναι η πιο πρόσφατη και όλοι έχουμε σχετικές μνήμες απ' αυτή. Δυστυχώς, όμως, στο παρελθόν έχουν συμβεί κι άλλα παρόμοια περιστατικά. Ενδεικτικά: 

• 21 Γενάρη 1991, στον Περσικό Κόλπο. Οι Ιρακινές δυνάμεις, καθώς αποχωρούσαν από τη βάση τους στο Κουβέητ, σαμποτάρανε εκατοντάδες πετρελαιοπηγές, σταθμούς πετρελαίου και τάνκερς. Ως αποτέλεσμα, τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου χύθηκαν στον Περσικό Κόλπο. 
• 3 Ιούνη 1979 - 23 Μάρτη 1980, στον Κόλπο του Μεξικού. Μια καταστροφική έκρηξη στην πετρελαιοπηγή είχε ως αποτέλεσμα να πάρει φωτιά η εξέδρα αντλήσεως και να καταρρεύσει. Για μήνες ξεχύνονταν καθημερινά στον ωκεανό 10.000 με 30.000 βαρέλια πετρέλαιο. 
• 19 Ιούλη 1979, Τρινιδάδ και Τομπάγο. Σφοδρή σύγκρουση δύο πετρελαιοφόρων κατά τη διάρκεια τροπικής καταιγίδας. Τα πλοία πήραν φωτιά κι άρχισε η μεγαλύτερη διαρροή από πλοίο που έχει καταγραφεί ποτέ.  

Ο κίνδυνος για τέτοιου είδους ατυχήματα ελλοχεύει πάντα. Ένας λάθος χειρισμός, μια "μικρή" απροσεξία ή ακόμα μια φυσική αιτία (σεισμός, τροπική καταιγίδα) αρκούν για να προκληθεί μια τεράστια οικολογική καταστροφή. Ο μόνος τρόπος να αποφύγουμε τέτοιες καταστάσεις στο μέλλον είναι να απεξαρτηθούμε απ' αυτή τη βρώμικη και επικίνδυνη μορφή ενέργειας και να στραφούμε σε άλλες, ανανεώσιμες και καθαρές. 

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα: εσύ μπορείς να το χωνέψεις;

Τα μεταλλαγμένα ή, πιο σωστά, γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα έχουν απασχολήσει πολλές φορές την κοινή γνώμη κατά την τελευταία εικοσαετία, ενώ εδώ και δύο μήνες, το ζήτημα έχει επανέλθει στο προσκήνιο χάρη στη νέα εκστρατεία της Greenpeace. Με αφορμή την εκστρατεία αυτή, λοιπόν, θα πρέπει να αναρωτηθούμε: πόσοι από μας είμαστε ενημερωμένοι σχετικά με το ζήτημα; Πόσοι από μας ξέρουμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τι στάση θέλουμε να κρατήσουμε; 

από πρόσφατη διαμαρτυρία της greenpeace στη Γερμανια

Στο σημείο αυτό, ανοίγω παρένθεση για να γίνει μια σημαντική διάκριση: χρησιμοποιείται ο όρος "γενετικά τροποποιημένα" κι όχι "μεταλλαγμένα" τρόφιμα. Οι δύο όροι μοιάζουν όμοιοι, όμως υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ τους.  Η μετάλλαξη είναι μια τυχαία, φυσική διαδικασία, η οποία μπορεί να έχει επιπτώσεις θετικές (δηλαδή να συμβάλλει στην επιβίωση του είδους), αρνητικές (δηλαδή να προκαλέσει την εξαφάνιση του είδους) ή ουδέτερες (ουσιαστικά, καμία επίπτωση). Τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, όμως, δεν είναι αποτέλεσμα φυσικής διαδικασίας, αλλά ανθρώπινης παρεμβολής, με την εισαγωγη ξένων γονιδίων στο DNA τους. Ουσιαστικά, ο άνθρωπος επεμβαίνει με σκοπό το είδος να αποκτήσει άλλα χαρακτηριστικά από τα αρχικά του, να γίνει κάτι που ο άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιήσει για δικούς του σκοπούς.  

Υπάρχουν αρκετοί επιστήμονες που τάσσονται υπέρ των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων. Υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι το κόστος παραγωγής τους είναι χαμηλότερο, ότι η ποιότητά τους είναι καλύτερη -αφού θεωρητικά είναι πιο ανθεκτικά σε ασθένειες- και ότι θα μπορούσαν να λύσουν το πρόβλημα της πείνας, εφόσον η παραγωγή θα αυξανόταν κατακόρυφα. Υποστηρίζουν, ακόμα, ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως φάρμακα. Ως ιδέα, ίσως να μη φαίνεται τόσο κακή. Τι γίνεται όμως στην πράξη; 

Καταρχάς, έρευνες έχουν αποδείξει ότι η γενετικά τροποποιημένη καλλιέργεια δεν είναι καλύτερη σε ποιότητα, ούτε πιο ανθεκτική σε ασθένειες. Μάλιστα, έχουν σημειωθεί περιπτώσεις, κατά τις οποίες τα παράσιτα απέκτησαν ανθεκτικότητα στα γονίδια που υποτίθεται ότι θα τα καταπολεμούσαν (γενετική ανταλλαγή). Επιπλέον, το επιχείρημα ότι τα γενετικά τροποποιημένα θα μπορούσαν ως απομηχανής θεός να λύσουν το πρόβλημα της πείνας, είναι μάλλον υπεραπλουστευτικό, ίσως και αφελές. Το πρόβλημα της πείνας οφείλεται κυρίως στις κακές πολιτικές των υπερδυνάμεων και στις μεγάλες ανισότητες του καπιταλισμού και η λύση θα πρέπει να έρθει από μια συνολικότερη πολιτικο-οικονομική αλλαγή. 

Όσον αφορά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα αποτελούν το μεγαλύτερο εχθρό της βιοποικιλότητας. Τα φυτά που προκύπτουν στις νέες καλλιέργειες διαφέρουν κατά πολύ από τις κλασικές τοπικές ποικιλίες, είναι ευάλωτα σε φυσικούς παράγοντες και χρειάζονται πρόσθετη υποστήριξη - περισσότερο λίπασμα - για να επιβιώσουν. Ως αποτέλεσμα, υποβαθμίζουν τα εδάφη. Επιπλέον, είναι μονοκαλλιέργειες (δηλαδή δεν επιτρέπουν σε άλλου είδους καλλιέργειες να αναπτυχθούν στο χωράφι) και η ιστορία έχει δείξει ότι αυτές αποτελούν ένα χρεωκοπημένο σύστημα καλλιέργειας. 

Όσον αφορά στις επιπτώσεις στον άνθρωπο, προκαλούν αύξηση και εμφάνιση νέων αλλεργιών και αύξηση ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά, ενώ δεν αποκλείεται να έχουν και τοξική δράση. 

Τέλος, πολύ σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο. Οι γενετικά τροποποιημένοι σπόροι έχουν πνευματικά δικαιώματα (!) και πωλούνται σε φτωχές χώρες  ή αγροτικές περιοχές από μεγάλες πολυεθνικές (π.χ. Monsanto), με τον όρο οι γεωργοί να μην κρατήσουν σπόρο. Όπως είναι προφανές, αυτή η πρακτική δημιουργεί μια σχέση εξάρτησης, απ' την οποία μόνο η πολυεθνική βγαίνει κερδισμένη. Για κάποιο διάστημα,λοιπόν,  η παραγωγή παέι πολύ καλά όμως, από ένα σημείο και μετά αρχίζει να πέφτει, αφήνοντας τους αγρότες υπερχρεωμένους. Κλασικό παράδειγμα είναι αυτό των βαμβακοφυτειών στην Ινδία στα μέσα της δεκαετίας του '90. Η εξαθλίωση που επήλθε ήταν τόσο μεγάλη, που πολλοί αγρότες αναγκάστηκαν να αυτοκτονήσουν, γιατί δεν άντεχαν να χρωστάνε. Ακόμα, έχουν σημειωθεί μέχρι και μηνύσεις των πολυεθνικών εναντίον παραγωγών που κράτησαν σπόρο.  

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι ένας βιασμός της φύσης,  ένας κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και μια πρακτική που ενισχύει τις σχέσεις εξάρτησης-υποτέλειας και εξυπηρετεί μόνο τα οικονομικά συμφέροντα των καπιταλιστικών κολοσσών. Αν δούμε προσεκτικά αυτά που υποτίθεται ότι μπορεί να κερδίσουμε με αυτά που έχουμε να χάσουμε, είναι ξεκάθαρο ότι το διακύβευμα είναι μεγάλο. 

"Τροφή για Σκέψη"